Jak zapobiegać przemocy w miejscu pracy?

Statystyki zaprezentowane w Raporcie Bezpieczeństwa Pracy są niepokojące – 53% polskich pracowników doświadczyło przemocy słownej w pracy, 46% – mobbingu, 39% – dyskryminacji, a 14% – przemocy fizycznej. Zatrważające 63% z nich zostało potraktowanych niestosownie przez przełożonego. Jednocześnie 85% badanych stwierdziło, że są w pracy zestresowani. Wygląda więc na to, niestety, że przemoc w różnych postaciach nie jest czymś wyjątkowym na polskim rynku.

Wynikiem jest wzmożony stres, ale również potencjalne konsekwencje psychiczne dla pracownika – jak depresja, zaburzenia lękowe czy zespół stresu pourazowego. Narażamy więc naszych pracowników na potencjalne niebezpieczeństwo i długotrwałe jego efekty, a także naszą firmę na straty finansowe z powodu ich zmniejszonej produktywności i zaangażowania.

Typy przemocy w miejscu pracy

Jakie są główne rodzaje agresji, które może pojawić się w biurze? Oto one:

Przemoc fizyczna (np. napaść, gwałt)
Przemoc psychiczna (np. manipulacja, szantaż emocjonalny)
Przemoc werbalna (np. używanie obelg, ocenianie i krytyka, groźby)
Niszczenie własności firmy lub pracownika
Mobbing, który może być mieszanką wszystkich powyższych typów

Konsekwencje przemocy w miejscu pracy

Przemoc ma wiele przykrych skutków zarówno dla pracownika bezpośrednio zaangażowanego w akt przemocy, jak i dla jego współpracowników i całej organizacji.

Tak, jak wspomniana przed chwilą przemoc domowa, ta w miejscu pracy również może przyczynić się do:

Zwiększonego stresu i/lub lęku
Problemów ze zdrowiem fizycznym
Wypalenia zawodowego
Problemów ze snem
Depresji
Zaburzeń lękowych
Zespołu stresu pourazowego (PTSD)
Myśli samobójczych, a nawet próby samobójczej.

Bycie ofiarą lub świadkiem przemocy w biurze wiąże się także ze zmniejszeniem satysfakcji z pracy, zaufania wobec przełożonych i produktywności.

To, oczywiście, oznacza straty dla firmy w postaci, między innymi:

zwiększonej rotacji pracowników
Zwiększonej liczby zwolnień lekarskich
Strat finansowych związanych z niższą produktywnością pracowników oraz ewentualnymi pozwami.

Jak zapobiegać przemocy w pracy?

Niestety, nie ma jednego uniwersalnego planu zapobiegania przemocy w miejscu pracy – każda firma musi stworzyć swój własny, dopasowany do okoliczności. Nie chodzi tutaj wyłącznie o agresję wśród pracowników, ale także dodatkowe zagrożenia. Na przykład placówka banku, w której przechowuje się pieniądze i kosztowności będzie miała inne potencjalne zagrożenia od firmy programistycznej, która operuje wrażliwymi danymi. My skupimy się na przemocy personalnej.

Jak więc zminimalizować szanse zagrożenia i zapewnić pracownikom jak największe bezpieczeństwo?

Stwórz regulacje dotyczące przemocy

To pierwszy krok w zapobieganiu przemocy w Twojej firmie. Takie regulacje, oprócz oczywistych zapisów prawnych, powinny zawierać również plan reagowania na przemoc. Niech zawiera takie informacje, jak:

trasy ewakuacji oraz bezpieczne miejsca, w których można się schować
telefony alarmowe i do ochrony
gdzie zgłaszać incydent oraz jaka jest tego procedura.

Wiedzę na temat takiego planu akcji można przekazać w formie warsztatów, cyklicznych szkoleń czy serii edukacyjnych newsletterów wewnętrznych.

Zacznij przeciwdziałanie przemocy od rekrutacji i wdrożenia

Działaj już na poziomie rekrutacji. Jeśli osoba była w przeszłości karana, poproś o więcej detali podczas rozmowy. Bądź bezpośredni*, bez owijania w bawełnę, ale też daj szansę na opowiedzenie kandydatowi swojej części historii. Sprawdź opinie poprzednich pracodawców. Oczywiście, jeśli osoba wykazywała przedtem wielokrotnie skłonność do agresji i przemocy, możesz dla bezpieczeństwa swoich pracowników całkowicie zrezygnować z jej kandydatury. Twoim priorytetem powinno być zdrowie osób którzy są już pod Twoją opieką.

Spróbuj zapewnić podczas wdrożenia odpowiednie szkolenie, które przygotuje nowozatrudnionych, jak reagować na przemoc. Koniecznie podkreśl, że w firmie obowiązuje wobec niej absolutny brak tolerancji. Jednocześnie zapewnij, że jeżeli coś się stanie, każdy może liczyć na wsparcie ze strony przełożonych i firmy.

Stwórz kulturę wsparcia

Pisaliśmy już o tym, dlaczego warto słuchać swoich pracowników. Ich aktywne słuchanie zwiększa zaangażowanie, podnosi produktywność i lojalność wobec firmy, poprawia się morale, pracownicy są mniej zestresowani i cieszą się lepszym samopoczuciem. Stworzenie takiej atmosfery wsparcia w pracy sprawia, że pracownicy nie boją się przyjść do nas ze swoimi problemami i wyrażać swoje potrzeby.

Mniej stresu i lęku oznacza mniej potencjalnych wybuchów złości, a nawet agresji. Co jednak ważniejsze, taka kultura pomocy i otwartości może zmobilizować pracowników do poproszenia o pomoc w przypadku myśli samobójczych – które mogą prowadzić do agresji wobec siebie lub innych – a także kiedy są ofiarami przemocy domowej.

Ten rodzaj przemocy, chociaż nie dzieje się bezpośrednio w firmie, ma ogromny wpływ na to, jak pracownik w niej funkcjonuje. Istnieje też zagrożenie, że napastnik/agresor podąży za pracownikiem do miejsca pracy.

Zachęć do zgłaszania aktów przemocy i zapewnij o pełnej poufności. Przypomnij także o formach wsparcia, jakie oferuje firma pracownikom.

Edukuj pracowników

Zdrowa i empatyczna komunikacja jest niezwykle pomocną w życiu umiejętnością. Nie tylko pozwala na lepszy kontakt z drugim człowiekiem, ale też pomaga w rozwiązywaniu konfliktów. Przykładem sposobu komunikacji, która świetnie sprawdza się w deeskalacji niebezpiecznych sytuacji – jest używana m.in. przez mediatorów – to Porozumienie Bez Przemocy (PBP, ang. Non-Violent Communication).

Świetnym sposobem na zapobieganie przemocy i jednoczesne przygotowanie na nią pracowników to warsztaty empatii czy właśnie takich metod komunikacji jak PBP. Ważna jest także edukacja o znakach ostrzegawczych i odpowiednim reagowaniu.

Jednocześnie, zwiększaj świadomość pracowników o konsekwencjach – zdrowotnych i prawnych – przemocy.

Dokonaj analizy firmy

Przeprowadź audyt pod kątem regulacji prawnych oraz przygotowania – firmy oraz pracowników – na przemoc w różnych jej odmianach. Pytania, które możesz zadać, to, na przykład:

Czy w biurze doszło już kiedyś do incydentu?
Jak zajęto się tą sytuacją?
Czy brakuje czegoś w regulacjach lub planie akcji?
Jeśli – na szczęście! – do niczego do tej pory nie doszło, co Twoja firma robi dobrze?
Jakie jest samopoczucie pracowników – czy czują się wysłuchani? (możesz przeprowadzić ankietę)

Jeśli jednak do incydentu doszło, analiza sytuacji jest obowiązkowa!

Jak wesprzeć ofiary przemocy w pracy?

Osoby, które doświadczyły przemocy w miejscu pracy mogą mieć opory przed jej zgłoszeniem. Obawa przed konsekwencjami czy utratą reputacji skutecznie zatrzymuje ofiary (i świadków) przed szukaniem wsparcia u przełożonego lub w wydziale HR. Jak już mówiliśmy, stworzenie kultury wsparcia i otwartości w firmie może ułatwić im poproszenie o pomoc.

Jeśli incydent miał miejsce przed chwilą, zadbaj o bezpieczeństwo ofiary. Zapewnij jej opiekę – lekarską, jeśli istnieje taka potrzeba, lub psychologiczną. Ludzie mogą reagować na przemoc w najróżniejszy sposób. Nawet jeśli osoba wygląda na nieporuszoną wydarzeniem, nie bagatelizuj jej reakcji i zachęć do skorzystania z usług wsparcia psychologicznego.